Kolon kanseri, kalın bağırsağın (kolonun) iç yüzeyini kaplayan hücrelerin kontrolsüz şekilde çoğalmasıyla ortaya çıkan bir kanser türüdür. Bu hastalık genellikle polip adı verilen iyi huylu oluşumların zamanla kansere dönüşmesiyle meydana gelir. Kolon kanseri, dünya genelinde en yaygın kanser türlerinden biridir ve erken evrelerde teşhis edilirse tedavi şansı oldukça yüksektir.
Belirtileri:
Kolon kanseri erken aşamalarda belirti göstermeyebilir. Ancak ilerleyen evrelerde aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:
- Bağırsak alışkanlıklarında değişiklik: Kabızlık, ishal veya dışkı şeklinin ince ve şerit şeklinde olması gibi değişiklikler.
- Dışkıda kan: Dışkıda parlak kırmızı kan veya siyah dışkı (melena).
- Karın ağrısı: Gaz, kramp tarzı ağrılar veya şişkinlik hissi.
- Anemi: Kansızlık, halsizlik ve yorgunluk.
- Açıklanamayan kilo kaybı.
- Bağırsakta tam boşalmama hissi.
Nasıl Anlaşılır?
Kolon kanserinin teşhisi için genellikle aşağıdaki yöntemler kullanılır:
- Kolonoskopi: Kalın bağırsağın içini incelemek için kullanılan bir görüntüleme yöntemidir. Polipler veya kanserli dokular tespit edilebilir.
- Biyopsi: Kolonoskopi sırasında şüpheli dokulardan örnek alınarak mikroskop altında incelenir.
- Kan testleri: CEA (karsinoembriyonik antijen) gibi bazı tümör belirteçlerinin seviyesi ölçülerek kanser hakkında bilgi edinilebilir.
- Görüntüleme yöntemleri: BT taramaları veya MRI gibi yöntemler kanserin yayılıp yayılmadığını belirlemek için kullanılır.
Neden Olur?
Kolon kanserinin kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, bazı risk faktörleri hastalığın oluşma olasılığını artırabilir:
- Genetik yatkınlık: Ailede kolon kanseri öyküsü olan kişilerde risk artar.
- Yaş: 50 yaş üstündeki bireylerde daha sık görülür.
- Beslenme: Kırmızı et ve işlenmiş gıdalar bakımından zengin, liften yoksun beslenme alışkanlıkları.
- Sigara ve alkol: Bu alışkanlıklar kolon kanseri riskini artırabilir.
- Obezite: Fazla kilolu olmak kolon kanseri riskini artırabilir.
- Enflamatuar bağırsak hastalıkları: Crohn hastalığı ve ülseratif kolit gibi hastalıklar risk faktörüdür.
Evreleri:
Kolon kanseri dört evrede sınıflandırılır:
- Evre 0 (in situ): Kanser henüz bağırsağın en iç tabakasındadır.
- Evre I: Kanser, bağırsağın iç tabakasını aşarak kas tabakasına yayılmıştır.
- Evre II: Kanser, bağırsağın dış tabakasına veya çevresindeki dokulara yayılmıştır.
- Evre III: Kanser, yakın lenf düğümlerine yayılmıştır.
- Evre IV: Kanser, karaciğer, akciğer gibi uzak organlara metastaz yapmıştır.
Ne Yapmalı ve Ne İyi Gelir?
Kolon kanseri riskini azaltmak ve hastalıkla mücadele etmek için aşağıdaki adımlar önerilir:
- Düzenli taramalar: 50 yaşından itibaren düzenli kolonoskopi yaptırmak.
- Sağlıklı beslenme: Lifli gıdalar, meyve ve sebzeler tüketmek; işlenmiş etlerden kaçınmak.
- Fiziksel aktivite: Düzenli egzersiz yapmak.
- Sigara ve alkolden kaçınmak.
- Kilo kontrolü: Sağlıklı bir kiloda kalmak.
Tedavisi:
Kolon kanserinin tedavisi, hastalığın evresine bağlı olarak değişir. Yaygın tedavi yöntemleri şunlardır:
- Cerrahi müdahale: Tümörün cerrahi olarak çıkarılması, özellikle erken evrelerde etkilidir.
- Kemoterapi: Kanserin yayılmasını engellemek veya kalan kanser hücrelerini yok etmek için ilaç tedavisi.
- Radyoterapi: Tümörün küçültülmesi veya ağrıların azaltılması amacıyla radyasyon tedavisi.
- Hedefe yönelik tedaviler: Kanser hücrelerinin büyümesini engelleyen biyolojik ilaçlar.
Sonuç:
Kolon kanseri, erken teşhis edildiğinde tedavi edilebilir bir hastalıktır. Düzenli tarama, sağlıklı yaşam alışkanlıkları ve doktor kontrolü, hastalıktan korunma veya erken teşhis açısından önemlidir. Herhangi bir belirti fark edildiğinde vakit kaybetmeden doktora başvurulmalıdır.