Egzama (dermatit) ciltte iltihaplanma, kızarıklık, kaşıntı ve bazen kabarcıklar veya çatlaklarla kendini gösteren yaygın bir cilt rahatsızlığıdır. En yaygın türü atopik dermatittir, ancak seboreik dermatit, kontakt dermatit ve diskoid egzama gibi farklı türleri de vardır.
Egzama Nedir?
Egzama, cildin tahriş edici maddelere, alerjenlere veya bazı genetik faktörlere tepki olarak iltihaplanması durumudur. Bu durum cildin bariyer işlevinin bozulmasına yol açar, bu da cildi kuruluk, enfeksiyon ve tahrişe karşı daha hassas hale getirir.
Belirtileri Nelerdir?
Egzamanın belirtileri genellikle kişiden kişiye değişir ve egzamanın türüne bağlıdır. Ancak genel belirtiler şunlardır:
- Kuru, pullu veya çatlamış cilt
- Yoğun kaşıntı
- Kızarıklık ve şişlik
- Su dolu kabarcıklar (veziküller)
- Deride kalınlaşma ve çatlaklar (özellikle uzun süreli kaşıma nedeniyle)
- Enfeksiyon belirtisi olarak sarı kabuklanma veya irin
Nasıl Anlaşılır?
Egzama teşhisi genellikle bir dermatolog tarafından klinik değerlendirme ile yapılır. Doktor, belirtileri, cildin görünümünü ve hastanın tıbbi geçmişini değerlendirir. Bazen egzamanın türünü doğrulamak veya alerjik tetikleyicileri belirlemek için yama testi (patch test) veya kan testleri gibi ek testler yapılabilir.
Beslenme ve Diyeti Var mıdır?
Beslenme, egzama üzerinde doğrudan bir etkiye sahip olabilse de, her hasta için geçerli olan kesin bir diyet yoktur. Ancak bazı gıdalar egzama semptomlarını tetikleyebilir veya şiddetlendirebilir. Yaygın tetikleyiciler arasında şunlar sayılabilir:
- Süt ve süt ürünleri
- Yumurtalar
- Fındık ve fıstık
- Gluten içeren gıdalar (buğday, arpa, çavdar vb.)
- Soya
- Bazı Deniz ürünleri
Bu nedenle:
- Tetikleyici Gıdaların Belirlenmesi: Hastalar, belirtileri kötüleştiren olası gıdaları tespit etmek için bir eliminasyon diyeti deneyebilir.
- Anti-inflamatuar Diyet: Antioksidan açısından zengin meyve ve sebzeler, omega-3 yağ asitleri içeren balıklar (örneğin somon, uskumru), zeytinyağı ve tam tahıllar gibi anti-enflamatuar yiyecekler tüketmek faydalı olabilir.
- Yeterli Su Tüketimi: Cildin nemli kalmasına yardımcı olmak için yeterli miktarda su içmek önemlidir.
Ne Yapmalı, Nasıl Geçer?
Egzama tedavisi kişisel bir yaklaşımla düzenlenmelidir ve genellikle aşağıdaki yöntemleri içerir:
- Nemlendiriciler: Cildin nem dengesini korumak için günde birkaç kez yoğun nemlendiriciler kullanmak önemlidir.
- Steroid Kremler: İltihaplanmayı ve kaşıntıyı azaltmak için doktor tarafından önerilen topikal kortikosteroid kremler veya merhemler kullanılabilir.
- İmmünmodülatörler: Takrolimus ve pimekrolimus gibi topikal kalsinörin inhibitörleri de bazı durumlarda reçete edilebilir.
- Antihistaminikler: Kaşıntıyı kontrol altına almak için oral antihistaminikler önerilebilir.
- Kaşıntıyı Azaltma Yöntemleri: Tırnakları kısa tutmak, kaşıntılı alanlara soğuk kompres uygulamak ve rahatlatıcı banyolar yapmak gibi yöntemler kaşıntıyı azaltabilir.
- Enfeksiyon Tedavisi: Enfekte olmuş egzama vakalarında antibiyotik kremler veya oral antibiyotikler gerekebilir.
Tedavisi Nedir?
Egzamanın tam bir tedavisi olmamakla birlikte, uygun tedavi ve bakım ile kontrol altına alınabilir. Tedavi genellikle aşağıdakilerden oluşur:
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Cilt bakım rutini oluşturmak, alerjen ve tahriş edici maddelerden kaçınmak, stresi yönetmek.
- Tıbbi Tedavi: Yukarıda belirtilen ilaçlar ve tedaviler.
- Fototerapi: Şiddetli vakalarda doktor önerisi ile ultraviyole (UV) ışık tedavisi uygulanabilir.
Egzama tedavisi ve yönetimi için bir dermatoloğa danışmak, kişiye özel bir yaklaşım ve plan geliştirmek için en doğru yoldur.